وضعیت بدنی و عملکرد ورزشی

وضعیت بدنی،یکی ازعوامل موثردرکیفیت عملکرد ورزشی وگزینش ورزشکاران دررشته های ورزشی است که موردنظرمربیان ومتخصصان ورزشی می باشد.

درحقیقت برخی ویژگی های وضعیتی ممکن است درسطوح بالای عملکرد،به برخی ورزشکاران برتری دهد و موجب کاستی دربرخی دیگرشود.

مطالعات اخیرنشان داده اند که ورزشکاران رشته های مختلف ازنظرشکل وکیفیت وضعیت بدنی دارای تفاوت های بارزی هستندکه متناسب با رشته ورزشی درانها گسترش یافته است ودربرخی مواردسبب برتری عملکردی درانهامی شود؛برای مثال:به این مواردتوجه کنید:

عملکرد ورزشی در افرادی که دارای پیجش داخلی ساق و پنجه چرخیده به داخل هستند

ورزشکاران دارای پیچش داخلی ساق وپنجه چرخیده به داخل،درمقایسه باآن دسته ازورزشکاران دارای راستای طبیعی یاپای چرخیده به خارج ،درمسافت های کوتاه ازبرتری سرعت برخوردارهستند.

این ویژگی،به خصوص دردوهای بامسافت های کوتاه که به تغییرات سرعت وشتاب نیازدارد،برتری قابل توجهی است.

عملکرد ورزشی در افرادی که دارای چرخش قدامی لگن ولوردوز کمری هستند

ورزشکارانِ دارای چرخش قدامی لگن ولوردوز کمری افزایش یافته نسبت به ورزشکاران بدون این خصوصیات وضعیتی،دارای برتری عملکردی مشخصی به ویژه درسرعت حرکت هستند.

چنانچه این ویژگی وضعیتی باعضلات سرینی وچهارسر رانی قدرتمند همراه شود،ورزشکارمعمولا دونده ای بسیارسریع می شود،به شرط آن که دیگرقابلیت های جسمانی رانیز که در دوی سرعت حائز اهمیت است داشته باشد.

آیا مفصل زانوی خمیده در عملکرد ورزشکار تاثیر دارد؟

ورزشکاران دارای مفصل زانوی نسبتاً خمیده(نیمه فلکشن زانو) در دوهای سرعت ودرفعالیت هایی که به چابکی وتعادل نیازاست،ازبرتری برخوردارند ومعمولا دارای تعادل پویایی مطلوب وسرعت حرکت بالایی هستند.

ناهنجاری های وضعیتی و آسیب های جسمانی

بین وضعیت های بدنی ایستا و پویا ارتباط وجود دارد، به طوری که معمولاً انحرافات وضعیتی شدید در افراد علی رغم آنکه در وضعیت هایی همچون ایستادن و نشستن قابل تشخیص است، در الگوهای حرکتی افراد نیز بروز می کند.

در طولانی مدت با توجه به خصوصیات بار وارده از جمله نوع(۱ فشاری و کششی برشی و خمشی) شدت و مدت اعمال بار، تغییراتی در شکل و اندازه بیرونی و ساختار درونی بافت های سخت و نرم ایجاد می شود و می تواند زمینه ساز بروز آسیب در آنها گردد

از جمله مهمترین عوامل خطر در بروز آسیب‌های ورزشی به ویژه در ورزشکاران نخبه و حرفه‌ای که مدت طولانی تمرین می‌کنند ناهم راستایی (انحرافات وضعیتی) و عدم تعادل عضلانی است .

اعمال بار طولانی مدت و شدید سبب ناسازگاری نامطلوب دستگاه اسکلتی عضلانی در ورزشکار می گردد که به عنوان انحراف از راستای طبیعی شناخته می‌شود.

این ناهم راستایی ها خود سبب تغییر الگوهای اعمال بار در بخش ها و بافت های مختلف بدن می‌شوند و در برخی موارد زمینه‌ساز بروز آسیب، به ویژه آسیب‌های ناشی از اعمال بار و مکرر و استفاده بیش از حد می گردد که به طور شایع در ورزشکارانی همچون دوندگان استقامت، پرندگان ،ورزشکاران ورزشهای راکتی و پرتابی و سایر ورزشکاران که الگوهای حرکتی تکراری را اجرا می‌کنند به شکل آسیب هایی همچون شکستگی های فشاری دربافت اسکلتی و آسیب‌های التهابی در بافت‌های نرم (تاندونیت و بورسیت) دیده می شوند.

بر اساس مطالعات انجام شده بر روی دوندگان آسیب دیده گزارش شده که حدود ۴۰ درصد از آنها دچار انحرافات وضعیتی و عدم تعادل عضلانی بودن ناهنجاری های وضعیتی شایعه در این گروه از ورزشکاران مورد بررسی شامل موارد بدین شرح بوده است:

هایپر پرونیشن پا یا ناهنجاری کف پای صاف

که سبب چرخش داخلی بیش از حد مچ ،انحراف قسمت قدامی پا به خارج و والگوس پاشنه به هنگام دویدن می‌شود ،این ناهنجاری سبب به کشیدگی بافت‌های نرم قسمت داخلی و فشردگی بخش خارجی مچ پا می گردد که در طولانی مدت موجب بروز آسیب هایی همچون شکستگی فشاری استخوان های کف پایی یا آسیب‌های التهابی بافت‌های نرم، به ویژه در بخش داخلی مچ پا میشود.

ورزشکاران دارای زانوی ی

به طور ویژه در معرض آسیب هایی در مفصل رانی کشککی غضروف کشکک ای و آسیب های لیگامانی مفصل زانو هستند بر اساس نتایج مطالعات انجام شده ورزشکارانی که زانوی پرانتزی داشتن مستعد آسیب های ناحیه کشکک و سندروم ساییدگی نوار خاصره ای درشت نی( زانوی دوندگان) بودند و ورزشکارانی که زانوی ی داشتن بیشتر مستعد آسیب های ناحیه داخلی مفصل زانو و آسپرین لیگامانهای متقاطع قدامی و جانبی داخلی بودند.

ورزشکارانی که دارای اختلاف واقعی یا عملکردی در طول اندام های تحتانی خود بودند، بیشتردرمعرض آسیب‌های نظیر التهاب کیسه های زلالی( بورسا )واقع در محل برجستگی بزرگ استخوان ران و سندروم ساییدگی نوار خاصره ای درشت نی بودند.

انحنای کمر ناشی از چرخش قدامی

افزایش انحنای کمری ناشی از چرخش قدامی لگن سبب به افزایش نیروهای فشاری و کششی غیرمتعارف به ترتیب در بخش‌های خلفی و قدامی در نواحی بین‌مهره‌ای می‌شود و افزایش انحنای ناحیه سینه ای به عنوان وضعیتی جبرانی در آنها مشاهده می گردد.

پیشگیری از ناهنجاری های وضعیتی در ورزشکاران

توصیه می‌شود ورزشکاران برای پیشگیری از ناهنجاری های وضعیتی برنامه تمرینات اصلاحی همسو با فعالیت های ورزشی را برای کمک به حفظ وضعیت بدنی مطلوب و اجرا کند این تمرینات می تواند به عنوان بخشی از برنامه خاص رشته ورزشی در قالب تمرینات قدرتی و انعطاف پذیری انجام شوند.

همانطور که اشاره شد بسیاری از ناهنجاری های وضعیتی در ورزشکاران در نتیجه استفاده مکرر از یک یا چند عضو به وجود می‌آید و زمینه بروز ناهنجاری های جسمانی و آسیب‌های ورزشی خاصی را و سبب می‌شوند برای مثال در ورزشهایی که به طور یک طرفه اجرا می‌شوند و ورزشکار به اجبار و با توجه به عضو مثل از یک طرف بدن خود به طور مکرر استفاده می کنند

مانند( ورزش های راکتی و پرتابی )انحرافات جانبی در ستون فقرات عدم قرینگی در کتف ها شانه ها
و حتی ناحیه لگن بیشتر دیده می‌شود در حالی که در ورزشکارانی که از دو طرف بدن خود استفاده می‌کنند مانند شناگران دوچرخه‌سواران کشتی‌گیران و بوکسورها معمولاً انحرافات وضعیتی به صورت افزایش یا کاهش انحنای قدامی خلفی گسترش می یابد

تنیس بدمینتون و اسکواش

ورزشکاران رشته های راکتی دارای وضعیت های بدنی گوناگونی می باشند اگرچه ورزشکارانی که دارای پاهای چرخیده به داخل هستند و از برتری سرعت برخوردار هستند سرعت حرکت بالا در این گروه از ورزشکاران به این دلیل است که آنها به طور خودکار گام های کوتاه و بسیار صریح دارد گفته می‌شود که چرخش در سطح موجب کوتاهی عضلات همسترینگ می‌شود

و همین از گام برداری فرد با طول گام‌های بلند جلوگیری می شود این ویژگی برای ورزشکارانی که می‌خواهند در مسیرهای بیش از ۱۵ الی ۲۰متر به سرعت حرکت کنند مزیت نیست زیرا برای دستیابی به صورت بالا به هنگام دویدن فرد هم به گام برداری سریع و هم به طور عام قابل قبول نیاز دارد کاهش طول گام موجب بهبود تعادل پویا می‌شود

زیرا هنگام دویدن میزان تماس پا با زمین افزایش می یابد موضوعی که بیشتر نیز اشاره شد لازم است تا تناسب و قرینگی سمت راست و چپ و برتر و غیر برتر در ورزشکاران یک طرفه مورد توجه قرار گیرند چنین بازیکنانی باید برای جلوگیری از گسترش بیش از حد حجم عضلانی در یک سمت بدن خود و جلوگیری از وقوع ناهنجاری هایی همچون اسکولیوز عدم تقارن کتف و شانه ها و لگن تمرینات قدرتی و انعطاف پذیری اصلاحی را در برنامه های تمرین روزانه خود لحاظ نمایند

شنا و واترپلو

در موارد مختلف شنا ویژگی وضعیتی گوناگون به ورزشکار کمک می کند اکثر شناگران و بازیکنان واترپلو و دارای وضعیت بدنی چهارشانه با تنهایی راست و کشیده و ترقوه و کتف های بزرگ هستند گفته می‌شود شناگران چهارشانه،باداشتن ترقوها،کتف هاوبه ویژه زوائد آخرمی بزرگ در مقایسه با ورزشکارانی که دارای شانه های شیب دار هستند در مفصل بازویی_ دوری خود محدودیت‌هایی در حرکات فلکشن و اکستنشن دارند.

نتایج تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که راستای های وضعیتی نواحی کمربند شانه‌ای و گردن در موارد مختلف شنا با توجه به ویژگی تمرینات و تکنیک های حرکتی مورد استفاده متفاوت است به طوری که شانه گرد و سر به جلو در ورزشکاران مواد پروانه و قورباغه نسبت به مواد کرال پشت و کراتینه شایع‌تر است

داستان پنجه پای چرخیده به داخل پنجه اردکی برای شنای قورباغه بسیار مناسب است در حالی که شناگران دارای پنجه پای چرخیده به داخل پنجه کفتری برای رشته‌های کرال سینه کرال پشت یا شنای پروانه مناسب هستند و قادرند ضربات پای شنای کرال و دلفین را با کارایی بیشتری انجام دهد باز شدن بیش از حد زانو در شناگران بسیار شایع است و برخی متخصصان حوزه ورزش اظهار کردند که این امر به دلیل کشیدگی لیگامان های متقاطع زانو در نتیجه ضربات دائمی پا رخ می‌دهند و بدین گونه عارضه زانوی عقب رفته بیشتر گسترش می یابد

به نظر نمی رسد مربیان این رشته و متخصصان علوم ورزشی در این موضوع این عامل می‌تواند برای شناگر برتری محسوب شود به توافق کل رسیده باشد اما برخی اظهار می دارند که این امر هیچ تفاوتی در عمل ضربه زدن پا به وجود نمی‌آورد حال آنکه برخی دیگر بیان می‌کند که این وضعیت دامنه گسترده‌تری از حرکت قدامی خلفی را در مفصل زانو فراهم می‌کند این ویژگی وضعیتی که از کشیدگی لیگامان های متقاطع و کپسول خلفی زانو ناشی می‌گردد سبب می‌شود تا فرهنگ آمیستاد و تحمل وزن و همچنین حین راه رفتن الگوی هایپر اکستنشن زانو را داشته باشد

قایقرانی

قایقرانان برای برتری و غلبه بر رقیبان خود تقریبا هیچ ویژگی وضعیتی بارزی ندارند، اگر چه اغلب ورزشکاران این رشته ورزشی در بالاترین خود دارای حجم عضلانی توسعه یافته هستند و عموماً افزایشی در انحنای سینه خود دارند با توجه به تنوع در رشته های قایقرانی و تفاوت‌های عمده‌ای که در الگوهای حرکتی و تمرینی آنها وجود دارد

باید گفت که احتمال بروز ناهنجاری هایی از قبیل کج پشتی در قایقرانان ای که از یک کار استفاده می‌کنند و افزایش انحنای سینه کایفوزیس دقایق آن که از دو پاره استفاده می‌کنند وجود دارد به طور کلی بررسی وضعیت بدن قایق را نشان می‌دهد که آنها از راست وضعیت مطلوبی برخوردار هستند

ژیمناستیک

دامنه هایپراکستنشن ناحیه کمری در ن ژیمناستی که دارای لوردوز کمری افزایش یافته و چرخش و قدامی لگن هستند در مقایسه با ژیمناستیک پشتی صاف دارند بیشتر است چنانچه این ورزشکار همراه با ویژگی های وضعیتی مذکور دارای عضلات سرینی قوی نیز باشند برتری هایی را نیز در حرکت باز کردن را نخواهند داشت

بنابراین در بخش حرکات زمینی برنامه‌های خود بسیار خوب ظاهر می‌شود این وضعیت بدنی آنها را قادر می‌کند تا نسبت به ژیمناست هایی که فاقد این ویژگی‌ها هستم جهش و پرش بیشتر و مطلوب‌تری را انجام دهند.

این ویژگی های وضعیتی کم وبیش درهردوگروه ژیمناست های مردوزن دیدمی شودوتاحدودزیادی باتیپ بدنی انها نیزارتباط دارد. به طوری که اغلب ژیمناست های مردوزن دیده می شودوتاحدودزیادی باتیپ بدنی انهانیزارتباط دارد.

به طوری که اغلب ژیمناست ها قد کوتاه( بالاترین بلند و اندام های کوتاه )ساختار بدنی عضلانی دارند. در ژیمناست های مرد افزایش مختصری در انحنای سینه ستون فقرات دیده می شود که ممکن است ناشی از عدم تعادل در قدرت عضلات قدامی و خلفی تنه باشد

دو و میدانی

(دوندگان سرعت )چرخش قدامی لگن و باسن های برجسته از خصوصیات وضعیتی دوندگان نخبه سرعت است این وضعیت بدنی معمولاً در دوندگان نژاد آفریقایی یافت می‌شود و کمتر در بین اروپاییان رواج دارد در حالی که ورزشکاران مرد آسیایی به ندرت از این ویژگی برخوردار می باشند این ویژگی در ن اروپایی بیشتر رایج است.

گاهی در بین ن آسیایی نیز یافت می‌شود گفته می شود ورزشکاران سیاه پوست دارای شیب لگن یا چرخش قدامی بیشتری نسبت به نژادهای دیگر هستند بسیاری از ورزشکاران آمریکایی آفریقایی تبار از چرخش قدامی لگن برخوردار هستند و این ویژگی در هر دو گروه ورزشکاران مرد و زن دیده می شود

این وضعیت بدنی دوندگان سرعت در مرحله باز کردن پا در سیکل دویدن یک زاویه رانش بهینه می دهد در دوندگان سرعت اغلب این ویژگی های وضعیتی با باسن ها عضلات سرینی بزرگ ران ها عضلات چهار سر ران و به خصوص عضلات همسترینگ قوی همراه است دوندگان دوهای با مانع اگرچه قد بلندتری دارند تقریباً دارای وضعیت بدنی مشابه با دوندگان سرعت هستند

دوندگان نیمه استقامت و استقامت

دوندگان استقامت معمولاً کاهشی جزئی در انحناهای سینهای و کمری دارند و تقریبا فاقد چرخش قدامی لگن هستند و باسن های آنها صاف است این نوع وضعیت بدنی به آنها کمک می‌کند تا با وضعیتی تقریبا راست و کشیده بدوند

عضلات باسن در ورزشکاران رشته های دو نیمه استقامت برای مثال در رشته های۴۰۰و۸۰۰ مشابه است اگرچه عضلات باسن آنها به اندازه دوندگان سرعت برجسته نیست هرچه بر مسافت افزوده می گردد ویژگی داشتن باسن های برجسته کم کم ناپدید میشود به طوری که دوندگان استقامت واقعاً از باسنها و پشتی صاف برخوردار هستند

پرش کنندگان

ورزشکاران رشته های میدانی که در رقابت‌های پرش شرکت می کنند اگرچه از نظر وضعیتی تفاوت هایی جزئی با دوندگان دو سرعت دارند اما دارای وضعیت بدنی تقریباً مشابه با آنها هستند ورزشکارانی که در مسابقات پرش به ویژه پرش ارتفاع و پرش سه گام شرکت می‌کنند باید از قد بلند برخوردار باشد و اندام تحتانی طویل نسبت به طول تنه خود داشته باشند

دوچرخه سواری

دوچرخه سواران ویژگی های وضعیتی معینی دارد اما تصور بر این است که این ویژگی ها بیش از آنکه به ساختار اسکلتی آنها مربوط باشد به تمرینات مداوم و طولانی مدت مربوط است این گروه از ورزشکاران دارای انحنای پشت این افزایش یافته و معمولاً دارای عضلات حجیم در نواحی رانها و باسن ها هستند و برجسته بودن نواحی ران و باسن بیشتر در دوچرخه سواران سرعتی دیده می شود و عمدتاً ناشی از وجود عضلات حجیم و قوی می باشد

فوتبال

با توجه به تنوع گروه های سنی در فوتبال و ویژگی تمرین این رشته ورزشی وضعیت های بدنی متنوع در بازیکنان فوتبال به چشم میخورد ورزشکاران این رشته ورزشی معمولاً گروه متغیری را تشکیل می دهند که ویژگی های وضعیتی خاص و با رزی نیاز ندارند

اگرچه بازیکنان پست‌های مختلف تعهد های وضعیتی را در مقایسه با سایرین و بازیکنان دارند بازیکنان پست های مختلف ممکن است از وضعیت بدنی ویژه نظیر پای چرخیده به داخل برخوردار باشد برخورداری از چرخش قدامی لگن و باسن های برجسته در هر جا که در آن به سطح بالایی از سرعت نیاز باشد مناسب است

مثلاً در پست های کناری زمین با ارزش است اما مشروط بر اینکه بازیکن مهارت ر احتیاجات جسمانی لازم را داشته باشد در این ورزش داشتن ستون فقرات با اهداف پذیری و صحنه‌های مطلوب برتری محسوب می‌شود اغلب ورزش ها به ویژه ورزشهای میدانی آرزوی زانوی عقب رفته و زانوی ی وضعیت های بدنی نامطلوب محسوب می‌شود

به دلیل اینکه وضعیت زانوی عقب رفته وضعیت ناپایدار را در این فصل به وجود می‌آورد و وجود زانوی ی احتمال بروز آسیب در مفصل زانو را افزایش می دهد

بسکتبال و والیبال

بررسی‌وضعیت بدنی و ورزشکاران رشته های والیبال و بسکتبال نشان می‌دهد که به طور کلی ویژگی وضعیتی خاصی در آنها عامل موفقیت نبوده و با توجه به ویژگی ورزش مورد نظر قد بلند به همراه آمادگی جسمانی و حرکتی که از مهمترین علل موفقیت ورزشکاران است.

بسکتبال و والیبال از جمله ورزش‌هایی هستند که به چابکی سرعت و توان عضلانی نیاز دارد عکس‌العمل سریع و توانایی پرش و فرود مکرر حائز اهمیت است در این ورزش ها داشتن پاهای چرخیده به داخل که موجب افزایش گام برداری سریع و توسعه تعادل پویایی می شود یک مزیت به شمار می‌رود

چرخش قدامی لگن و باسن های برجسته همراه باران‌های برآمده و انحناهای طبیعی در ستون فقرات سینه ای و کمری وضعیت های بدنی رسوبی هستند که می‌تواند سبب برتری عملکردی در این ورزشکاران شود

کشتی جودو و بوکس

در این ورزش ها داشتن تعادل مطلوب اهمیت بسزایی دارد بنابراین وضعیت پای چرخیده به داخل و زانوی پرانتزی که سبب افزایش سطح اتکای ورزشکار می‌شود برتری محسوب می‌گردد

داشتن قرص های افزایش یافته در ستون فقرات نیز سبب تحرک پذیری بیشتری در تن می گردد که این مورد نیز یک مزیت وضعیتی در این گروه از ورزشکاران است و ورزشکاران رشته های جودو و کشتی دارای تنهایی بلند و اندام تحتانی کوتاه هستند و معمولاً زانوی پرانتزی در آنها گسترش می‌یابد و در بوکسورها افزایش انحناء ای سینه و شانه های گرد شایعه است .

اکنون می‌توان گفت که وضعیت های بدنی متفاوتی وجود دارد که برای عملکرد ورزشی سطح بالا برتری بشمار می آیند.

ازطرفی وضعیت بدنی می‌تواند به عنوان شاخصی در فرآیند استعدادیابی ورزشی باشد از این رو به هیچ وجه نباید برای اصلاح این ویژگی‌های تفاوت‌های وضعیتی تلاش صورت گیرد

حتی اگر در نگاه اول به صورت ناهنجاری به نظر آیند اما برخی وضعیت های بدنی ممکن است برای عملکرد سطح بالا یک محدودیت به شمار آید یا زمینه ساز بروز آسیب در ورزش کار باشد در نتیجه باید برای اصلاح آنها و کاری اتخاذ نمود

کلام آخر

با توجه به این وضعیت های بدنی که سودمندی آنها برای ورزش های مختلف شناخته شده است می تواند در فرآیند استعدادیابی و انتخاب بازیکنان مورد توجه قرار گیرد این امر به ویژه برای کسانی که اهمیت است که تقریبا از همه قابلیتهای جسمانی لازم برای عملکرد مطلوب و سطح بالا برخوردار هستند

چنانچه مربیان و متخصصان حوزه حرکات اصلاحی و آسیب شناسی ورزشی از خطر افزایش آسیب در میان ورزشکاران با ناهنجاری‌های وضعیتی آگاهی یابند ،قادر خواهند بود تا حدود زیادی از بروز این گونه صدمات پیشگیری کنند .

در اغلب موارد، ارزیابی دقیق از وضعیت بدنی ورزشکار می توان از گسترش آسیبهای تضعیف کننده و مزمن جلوگیری نماید.

تحقیق و نوشته :فرزانه شیخ

مشکلی که در دوچرخه سواری طولانی مدت به وجود می‌آید مانند هر ورزش دیگری، کار کشیدن بیش از حد از عضلات است که سبب گرفتگی و خستگی عضلانی و یا به ندرت کشیدگی یا پارگی عضلات می‌شود.

طی مطلبی با عنوان "دوچرخه سواری و این همه فایده؟" درباره اثرات مفید دوچرخه سواری بر سلامت بدن صحبت کردیم.

حال می خواهیم درباره اثرات مضر دوچرخه سواری غیر اصولی و طولانی مدت برایتان صحبت کنیم.

اغلب ما در سنین کودکی دوچرخه‌سواری را یاد می‌گیریم، بنابراین ممکن است فکر کنیم دوچرخه‌سواری ورزشی است که نیاز به مهارت یا تعلیم خاصی ندارد. این تصور ممکن است تا حدی خوب باشد، به خصوص اگر برای مسافت‌های کوتاه از دوچرخه‌ استفاده شود.

اما در افرادی که از دوچرخه به عنوان وسیله حمل و نقل برای مسافت‌های طولانی استفاده می نمایند و یا برای تقویت بدن خود دوچرخه‌سواری می‌کنند، مساله مهارت‌های دوچرخه‌سواری اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

روش بد دوچرخه‌سواری و یا وضعیت نامناسب قرارگیری روی دوچرخه یا اندازه نامتناسب آن باعث درد و ناراحتی فرد می‌شود.

برخی از مشکلاتی که با دوچرخه‌سواری غلط یا طولانی مدت ممکن است بروز کند، شامل موارد زیر است.

1- درد زانو: دوچرخه‌سواران مانند دوندگان گاهی دچار درد زانو می‌شوند. این درد به علت التهاب تاندون (تاندونیت) در مفصل استخوان ران و استخوان کشکک است.
درد زانو در دوچرخه‌سواری ممکن است ناشی از پایین بودن بیش از حد یا جلو بودن بیش از حد زین دوچرخه و یا با شدت و بیش از حد رکاب زدن در یک دنده معین دوچرخه باشد که باعث می‌شود هنگام رکاب زدن روی زانو فشار بیاید.

درد در بخش بیرونی زانو ممکن است در اثر بالا بودن بیش از حد زین و رکاب زدن با پنجه پا به سمت داخل باشد.

یک تحقیق نشان داده است مردانی که بیش از 9 ساعت در هفته دوچرخه سواری می کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند

2- کمردرد: علل کمردرد ممکن است سوار شدن بر دوچرخه بیش از حد دراز، و یا جلو یا پایین قرار داشتن بیش از حد فرمان دوچرخه باشد.
توصیه کلی این است که ارتفاع زین را تنظیم کنید. یک بررسی هم نشان داده است که زاویه دادن به زین در حد 10 تا 15 درجه به سمت جلو در بهبود کمردرد دوچرخه‌سواران مفید است.

3- بی‌حسی دست‌ها: بی حسی دست و مچ آن را گاهی فلج فرمان دوچرخه» می‌نامند. این عارضه ناشی از انداختن بیش از حد وزن روی دست‌ها حین دوچرخه‌سواری است.
بالا بردن فرمان دوچرخه یا کم کردن فاصله آن تا زین ممکن است کمک‌کننده باشد، چرا که موقعیت دست‌ها هنگام دوچرخه‌سواری را تصحیح می‌کند.

4- درد باسن: بیشتر وزن شما هنگام دوچرخه‌سواری باید روی استخوان‌های نشیمنگاه که کف لگن را تشکیل می‌دهند، وارد شود.
هنگامی برای مدت طولانی دوچرخه‌سواری می‌کنید، احساس اندکی درد عادی است،‌ اما اگر درد شدیدی در باسن داشتید، ممکن است زین دوچرخه بیش از حد بالا باشد و یا لازم باشد که زین دوچرخه را به سمت جلو یا عقب ببرید.

5- اختلال نعوظ: اینکه آیا دوچرخه‌سواری در مردان به واقع باعث اختلال نعوظ می‌شود یا نه مورد بحث بوده است. نتایج بررسی‌ها در این مورد متناقض است.
اما به یقین، زین دوچرخه می‌تواند اعصاب و عروق خونی در میان‌دوراه (ناحیه میان دستگاه تناسلی خارجی و مقعد) را تحت فشار قرار دهد و بی‌حسی میان‌دوراه یک مشکل شایع در دوچرخه‌سواران است.
پهن بودن زین دوچرخه در قسمت عقب به‌طوری که از استخوان‌های نشمینیگاه حمایت کند،‌ ممکن است مفید باشد.
هر 10 دقیقه یک بار، توقف دوچرخه‌‌سواری برای چند ثانیه نیز توصیه می‌شود. پایین آوردن زین هم مفید خواهد بود.

6- ضربه مغزی: ضربه به سر مهم‌ترین خطری است که دوچرخه‌سواران در معرض آن هستند و بررسی‌ها نشان داده که گذاشتن کلاه ایمنی روی سر، باعث کاهش آسیب‌های سر و مغز هنگام دوچرخه‌سواری می‌شود.

7- سرطان پروستات: یک تحقیق نشان داده است مردانی که بیش از 9 ساعت در هفته  دوچرخه سواری  می کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند.
تیم تحقیقاتی از دانشگاه کالج لندن که این پژوهش را انجام داده است می گوید: تحقیق ما که روی بیش از 5200 دوچرخه سوار بود، نشان داد کسانی که بیش از 50 سال دارند  و بیش از 9 ساعت در هفته دوچرخه سواری می کنند، پنج برابر بیشتر به سرطان پروستات مبتلا می شوند.
البته نتایج این تحقیق نیاز به بررسی بیشتری دارد.

8- آسیب کلیه ها: بررسی‌ها نشان می‌دهند برخورد با اجسام مختلف حین دچرخه سواری در آسیب رساندن به کلیه ها موثر است.
لذا پزشکان توصیه می‌کنند افراد تنها در مسیرهای ایمن به دوچرخه سواری بپردازند. همچنین از سوار شدن به دوچرخه‌های غیر استاندارد جدا خودداری کنند.
استفاده از تجهیزات جانبی مانند کلاه ایمنی، مچ بند و زانوبند می‌تواند از شدت آسیب‌های ورزشی حین دوچرخه سواری بکاهد.

چه کسانی نباید دوچرخه سواری کنند؟
محدودیت دوچرخه‌سواری غیر از بیماران تنفسی و قلبی، برای کسانی هست که دچار آرتروز شدید زانو هستند.

اگر شخص شرایط خاصی ندارد که فعالیت ورزشی برایش محدویت داشته باشد، دوچرخه‌سواری هیچ ضرر خاصی ندارد.

محدودیت دوچرخه‌سواری در مورد بیماری‌های قلبی و عروقی در شرایطی است که نارسایی خاصی دارند. این افراد در هوای آلوده نباید دوچرخه‌سواری کنند.

در دوچرخه‌سواری حرفه‌ای مانند هر ورزش حرفه‌ای دیگر رعایت نکات آمادگی یعنی گرم کردن بدن قبل از دوچرخه سواری با نرمش ملایم، انجام دوچرخه‌سواری و بعد سرد کردن بدن برای جلوگیری از فشار به عضلات و دردهای عضلانی لازم است.

برای دوچرخه‌سواران حرفه‌ای در دوره‌‌های آموزش، شیوه‌های استفاده صحیح از دوچرخه برای آسیب کمتر به مفاصل و عضلات آموزش داده می‌شود.

مشکلی که در دوچرخه سواری طولانی مدت به وجود می‌آید مانند هر ورزش دیگری، کار کشیدن بیش از حد از عضلات است که سبب گرفتگی و خستگی عضلانی و یا به ندرت کشیدگی یا پارگی عضلات می‌شود.

توصیه های لازم برای دوچرخه سواری صحیح
1- عضلات گلوتئوس ماگزیموس (عضلاتی که در باسن و بخش پایینی پشت قرار دارند) را فعال کنید. این کار به شما کمک می‌کند وزن تان را به طور صحیح روی زین،‌ پدال‌ها و فرمان دوچرخه پخش کنید.

2- زین دوچرخه باید در سطحی باشد که به سمت جلو نلغزید و فشار بیش از حد روی فرمان دوچرخه وارد نکنید.

3- آرنج‌هایتان را خمیده نگه دارید تا بتوانند به‌عنوان ضربه گیر عمل کنند.

4- حتما از کلاه ایمنی استفاده کنید.

5- شانه‌هایتان را شل نگه دارید. خیلی‌ها هنگام دوچرخه‌سواری شانه‌هایشان را محکم رو به بالا نگه می‌دارند که وضعیت نادرست و آسیب‌رسانی محسوب می‌شود.

6- روی دنده سنگین دوچرخه پا نزنید. این فشار ممکن است به زانوهایتان آسیب بزند. 

منابع:
هفته نامه سلامت
مجله پزشکی دکتر سلام
باشگاه خبرنگاران

۲۸اسفند

تمرینات قدرتی به تنهایی نمیتوانند شما را از مصدومیت دور سازند، اما باعث میشوند شما قویتر، سریعتر، و دونده کارآمدتری شوید.

دونده ها برنامه تمرینی-قدرتی متفاوتی نسبت به دیگر ورزشکاران احتیاج دارند. تعادل در هنگام دویدن نفش مهمی ایفا می کند. به همین دلیل، دونده ها باید روی ماهیچه هایی که به تعادل آنها کمک می کند، بیشتر تمرکز کنند.

کارشناسان ورزشی، ۱۰ حرکت قدرتی مفید و ضروری را برای دونده ها انتخاب کرده اند.

شاید نگران باشید در مورد اینکه، چطور از این برنامه ها در برنامه روزانه تان استفاده کنید. اما جایی برای نگرانی وجود ندارد، چون ۱۰ حرکتی که در این مقاله به آنها اشاره میشود، فقط ۳۰ دقیقه زمان برای انجام آنها نیاز دارید. ۲ بار در هفته میتوانید این حرکات را انجام دهید.  یا این حرکات را در روزهایی که تمرین کم فشاری دارید، انجام دهید. در ادامه به بیان ۱۰ حرکت قدرتی ضروری برای دونده ها خواهیم پرداخت.

پلانک

مانند تصویر وزن بدنتان را روی آرنج و پاها بندازید. اطمینان حاصل کنید که بدن در یک راستا و خط مستقیم باشد و قوز نکرده نباشید، و ماهیچه های شکمی را منقبض کرده باشید، همچنین شانه هایتان خمیده نباشد. ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید. سپس به ۵ ثانیه یا بیشتر به زمان قبلی اضافه کنید. به مرور زمان باید، زمان بیشتری را در این حالت بمانید.

نکته: پلاک انواع مختلفی دارد: پلانک کناری، پلانک  یک پا، پلانک عنکبوتی، پلانک صخره نورد، پلانک کوهنورد، پلانک پل از پشت و …

تکرار: ۳ تا ۵ ست

ماهیچه های هدف: شانه ها، باسن و ماهیچه های کمر و ماهیچه های مرکزی مانند شکم

پیچش روسی

مانند تصویر، بر روی زمین بنشینید. باید زاویه لگن تان با بالاتنه، ۹۰ درجه باشد. دقت کنید که پشت خمیده نباشد. حالا دو دست خود را بالا آورده و به چپ بچرخانید، سپس به راست بچرخانید. همین حرکت را میتوانید با بلند کردن پاها از زمین، نیز ادامه دهید.

نکته: برای سخت ترشدن این حرکت، میتوانید پاهایتان را صاف کرده و معلق نگهدارید.

تکرار: ۱۰ تا ۱۲ بار

ماهیچه های هدف: ماهیچه های هسته مرکزی بدن

عقرب

بر روی شکم دراز بکشید و یک پا را مانند تصویر به عقب ببرید، تا جاییکه پنجه پا به زمین برسد. همین حرکت را برای پای دیگر نیز انجام دهید. دقت داشته باشید، نباید دست ها از زمین بلند شوند. این حرکت را برای هردو پا به مدت ۳۰ ثانیه انجام دهید. حرکت را به آهستگی انجام دهید و ضربه نزنید.

نکته: برای ساده تر کردن حرکت میتوانید، دوبار هر پا را به پشت بچرخانید. برای سخت تر کردن حرکت میتوانید بجای قرار دادن پای خود بر روی زمین، پنجه پا را بر روی توپ قرار دهید.

تکرار: تا جاییکه میتوانید این حرکت را به آهستگی و آرام انجام دهید.

ماهیچه های هدف: شانه ها و ماهیچه های مرکزی

کشش کمر

مانند تصویر، شکم را بر روی یک توپ سوئیسی قرار دهید و پاها را بر روی زمین بگذارید. دقت داشته باشید، بدن شما در تعادل باشد. دست ها را به پشت گردن حلقه بزنید. بدن باید در یک راستا باشد و قوس نداشته باشد. به آرامی بالاتنه را به سمت پایین بیاورید. سپس به موقعیت اولیه برگردید. این حرکت، یک حرکت کامل است. میتوانید ۱۰ تا ۱۲ بار این حرکت را انجام دهید. اگر توپ برای انجام این تمرین ندارید، میتوانید این حرکت را با تشک انجام دهید. به این شکل که روی تشک و بر روی شکم دراز بکشید، سپس دست ها را پشت گردن حلقه کرده و سعی کنید که بالاتنه را تا جایی که میتوانید بالا بیاورید. شاید انجام این حرکت با تشک یا بر روی زمین کمی برایتان سخت باشد، اما به مرور زمان و با تمرین بیشتر میتوانید این حرکت را راحت تر انجام دهید.

نکته: برای سخت تر کردن این حرکت میتوانید، دمبل های سبک وزن بردارید.

تکرار: ۱۰ تا ۱۲ بار

ماهیچه های هدف: ماهیچه های پشتی، باسن ، ماهیچه میانی کمر، و همچنین شانه ها

اسکات با وزنه

مانند تصویر بایستید، سپس درحالیکه وزنه را با دست ها جلوی قفسه سینه گرفته اید، پاها را به حالت اسکات خم کنید. دقت کنید که ران ها با ساق ها زاویه ۹۰ درجه داشته باشند. سپس به آرامی بلند شده و وقتی که بدن صاف شد، وزنه را به بالای سر ببرید. دقت داشته باشید که کمر نباید قوس داشته باشد، و زاویه بالاتنه بدن با ران ها معمولا باید ۴۵ درجه باشد.

نکته: میتوانید این حرکت را بدون بالابردن وزنه به بالای سر نیز انجام دهید.

تکرار: ۱۰ تا ۱۲ بار

ماهیچه های هدف: باسن، ماهیچه های چهار سر ران، ماهیچه های کمر، ماهیچه همسترینگ، ماهیچه های پشتی و شانه ها

جهش همراه با وزنه

دمبل ها را برداشته و دست ها را مطابق تصویر بالای سر ببرید. درحالیکه دست ها بالای سر و در یک راستا قرار دارند، یک قدم به سمت جلو بردارید. سپس به جای اول برگشته، و این حرکت را برای پای چپ نیز تکرار کنید.

نکته: برای آسان تر شدن حرکت، میتوانید دمبل ها را پایین تر نگهدارید.

نکرار: ۶ تا ۸ بار(برای هر پا)

ماهیچه های هدف: همسترینگ، باسن ها، شانه ها، هسته مرکزی بدن، ماهیچه های چهارسر ران

توپ معلق

به موقعیت شنا سوئدی بروید، اما بجای آنکه پاها روی سطح زمین باشد، آنها را بر روی توپ قرار دهید. پاها را به طرف شکم جمع کرده سپس به جای اول برگردانید.

نکته: برای آسان تر شدن حرکت میتوانید، زانوها را بر روی توپ قرار داده و به سمت بدن حرکت دهید، تا فشار کمتری به بدن وارد شود.

تکرار: ۱۰ تا ۱۲ بار

ماهیچه های هدف: بازو ها . هسته مرکزی بدن

قوس پا با توپ سوئیسی

پشت خود را روی زمین قرار دهید، مانند تصویر پاها را روی توپ قرار دهید. از دست ها برای قرار گرفتن بهتر در وضعیت و تعادل بهتر استفاده کنید. حالا با استفاده از دست ها بدن خود را بلند کرده و پاها را جمع کنید ، سپس به جای اول برگردانید.

نکته: برای آسان تر شدن حرکت، میتوانید فقط مرحله اول و دوم را انجام دهید. برای سخت تر شدن حرکت، میتوانید این حرکت را با معلق کردن یک پا در هوا انجام دهید.

تکرار: ۶ تا ۸ بار

ماهیچه های هدف: همسترینگ، باسن، و هسته مرکزی بدن

پرس چرخشی بازوها

بایستید، پاها را به اندازه عرض شانه ها باز کنید. دمبل ها را بردارید. سپس به سمت چپ بچرخید، و دست راست را به سمت بالا ببرید. به موقعیت اولیه برگشته و این حرکت را برای سمت دیگر بدن (دست چپ) انجام دهید.

نکته: برای آسان تر شدن این حرکت میتوانید، حرکت را بدون چرخش انجام دهید.

تکرار: ۶ تا ۸ بار

ماهیچه های هدف: بازوها،ماهیچه سه سر بازو

متناوبی

دمبل ها را برداشته و مانند تصویر خم شوید، به یاد داشته باشید نباید بدن قوز کند. کمی زانوها را خم کنید. دست ها و بازوها باید در یک راستا و مستقیم به سمت پایین باشند. سپس به آرامی دست ها را به سمت بالا ببرید، تا وقتی که دمبل به سینه نزدیک میشود. دقت کنید به هیچ وجه نباید باقی اعضای بدن هیچ حرکتی داشته باشد.

نکته: برای آسان تر شدن این حرکت میتوانید در هر حرکت هر دو دمبل را بالا ببرید.(استفاده از هر دو دست، پایداری کمتر هسته مرکزی بدن را نیاز دارد)

تکرار: ۱۰ تا ۱۰ بار

ماهیچه های هدف: ماهیچه های کمری وسط بدن، هسته مرکزی بدن، عضله دوسر بازو

 

سابقه تاریخی دو سرعت

مسابقات دو سرعت در مسافت کوتاه از دیرباز در همه تمدنها مورد توجه بوده و در سوابق تاریخی ملل مختلف از آن یاد شده است. سابقه تاریخی دو سرعت به المپیک های عهد باستان می رسد. برخی از این مسابقات در مسافتی طولانی به طول ورزشگاههای قدیمی یونان، حتی تا ۱۹۲ متر، در خط مستقیم اجرا می شد. در این نوع مسابقات از بلوک های استارت استفاده می شد که در آغاز مسافت مورد نظر به صورت دو شیار سنگی برای هر نفر در زمین به طور ثابت کنده شده بود.

در قرن ۱۸م، مسابقات دو سرعت بین ورزشکاران طبقه اشراف به منظور شرط بندی اجرا می گردید و در قرن ۱۹م دو سرعت به صورت حرفه ای در انگلستان گسترش چشمگیری یافت.

سیر تکاملی تکنیک های استارت

استارت نشسته را نایک مورفی، سرمربی تیم ملی آمریکا، در سال ۱۸۸۷ ابداع و توصیه کرد. در اولین مسابقه، ای چار اچ شریل از این استارت استفاده کرد، دوندگان و تماشاچیان به روش او خندیدند و تصور کردند که روش های استارت را نیاموخته است، ولی بعدا دریافتند که او از استارتی جدید استفاده می کند. پس از آنکه مزایای استارت نشسته نسبت به ایستاده آشکار شد، تمام دوندگان سرعت، دوندگان مانع و حتی نیمه استقامت نیز از آن استفاده کردند.

در روش ابتدایی استارت نشسته، پاها در چاله های مخصوص قرار می گرفت و بیشتر وزن بدن روی دستها و انگشتان بود. آرتور دوفی، قهرمان سالهای ۱۹۰۰ تا ۱۹۰۳، از استارت نشسته شبیه استارتهای امروزی استفاده می کرد. استفاده از چاله های مخصوص تا سال ۱۹۳۵ معمول بود. تا اینکه در سال ۱۹۳۵، استفاده از تخته و بلوک های استارت پیشنهاد گردید.

سیر تکاملی دو ۱۰۰ متر و ۲۰۰ متر و بهبود رکورد آن

سیر تکاملی حالت دویدن دوندگان سرعت نیز نظیر سیر بهبود وضعیت استارت است. این امر نیز تا حدودی به استخوان بندی، وضعیت عضلانی، آمادگی جسمانی و حالات فیزیکی بدن آنها بستگی داشته است. طبق شواهد و مدارک موجود، شکل اولیه دو سرعت از یونان باستان الگوبرداری شد و تا ظهور دوندگان نظیر جس اونز و تامی اسمیت – که زنوان خود را نسبت به دوندگان قبلی بالاتر می آوردند – از آن استفاده گردید و به تدریج با کاربرد علوم مختلف در ورزش، بررسی های دقیقتری روی اجرای مطلوب دوهای سرعت به عمل آمد.

نحوه پایان دادن به مسابقه و تغییرات تکنیکی آن

اجرای تکنیک خاص دوندگان برای عبور از خط پایان، به قرن حاضر بر می گردد. در سال ۱۹۰۴ مورتون سعی کرد قبل از رسید به خط پایان، بدن خود را به جلو متمایل سازد که این روش تا به امروز متداول بوده است. او حدود ۲۰ تا ۴۰ سانتی متر قبل از خط پایان، سنگینی بدن را روی پای راست منتقل و شانه چپ خود را به جلو هدایت کرد و با انتقال وزن بدن روی پای چپ، توانست تنه خود را زودتر از سایر بخش های بدن از خط بگذراند. چارلی پادوک، سریعترین مرد جهان در سال ۱۹۲۰ بر اساس توصیه مربی خود، در انتهای دویدن و در خط پایان از یک جهش کوتاه استفاده می کرد که معتقد بود که این جهش در بسیاری از مسابقات موجب پیروزی او در خط پایان شده است.

روش عبور از خط پایان پا با جلو دادن سینه و انتقال دو دست به پایین و عقب را نخستین بار در سال ۱۹۰۰ آرتور دوفی به اجرا گذاشت. در این روش در حالی که یک دست بالا نگه داشته می شد، یک طرف بدن به سمت جلو متمایل می گردید، و با این عمل بالا تنه حدود ۱۵ سانتی منر جلوتر از سایر بخش های بدن از خط پایان عبور می کرد، تا کنون از این روش بسیاری از دوندگان سرعت استفاده کرده اند.

اصول کلی و نکات مورد توجه در دو سرعت

مفهوم و تعریف سرعت و شناخت عوامل موثر بر آن

کارشناسان رشته دو و میدانی تعاریف متعددی از سرعت کرده اند، برخی از آن را دویدن با حداکثر سرعت می نامند و بعضی ها عقیده دارند دو سرعت، دویدن مسافت های نسبتا کوتاه ( تا ۴۰۰ متر) با سرعتی نزدیک به حداکثر است و برخی متخصصان، سرعت را قابلیت ارتباط و هماهنگی بین سیستم عصبی و عضلانی برای اجرای حرکات سرعتی می دانند. از اولین دوره المپیک در آتن (۱۸۹۶) تا کنون، دو سرعت در سه رشته ۱۰۰ متر، ۲۰۰ متر و ۴۰۰ متر برگزار می شود.

البته دو ۴۰۰ متر تا مدتها، دو نیمه استقامت تلقی می شد. امروزه دو سرعت شامل ۱۰۰، ۲۰۰، ۴۰۰ متر و ۶۰ متر داخل سالن است و رشته های دیگری نظیر، ۵۰، ۶۰، ۱۰۰، ۲۲۰ و ۴۴۰ یارد نیز در سالهای گذشته جزء این گروه بوده است.

بررسی ها نشان می دهد که در اغلب رشته های ورزشی، رسیدن به شتاب به معنی تغییر سرعت در واحد زمان مورد نظر است. شتاب، حاصل هماهنگی بین قدرت و به کارگیری گروه های مختلف عضلانی است که امکان دستیابی به بالاترین سرعت را در واحد زمان به ورزشکار می دهد.

وارد و واتز سرعت را دویدن طی حداکثر مسافت ممکن در حداقل زمان تعریف کرده اند. به عقیده آنها، دونده سرعتی، ذاتا سرعتی متولد می شود. سرعت انقباضات عضلانی با ساختار تارهای عضلانی و قابلیت تحریک پذیری تارها و عوامل باز دارنده سیستم عصبی ارتباط مستقیم دارد.

چنانکه اشاره شد قابلیت عصب در ایجاد راحتی عضلانی عاملی موثر است که تمرین می تواند تا حد زیادی این قابلیت را بالا ببرد. از طرف دیگر، یکی از سازگاریهای حائز اهمیت بدن برای تطابق عضلانی در اجرای تمرین های سرعتی، افزایش گلیکوژن و کراتین فسفات است. این مواد برای مراحل متابولیسمی مهم هستند و به عضله امکان ادامه کار سرعتی را برای مدت مشخص، همراه با بازسازی انرژی می دهد. سازگاری دیگری که صورت میگیرد روی خاصیت بافری خون است. خاصیت بافری قابلیت بقای غلظت یون هیدروژن در خون است. تکرار و تواتر مداوم حرکات سریع مسلتزم انجام وظیفه اندام های بدن در حد بالا و در حداقل زمان است. از آنجا که اکسیژن مورد نیاز برای انتقال و تهیه انرژی در این نوع حرکات به حد کافی تامین نمی شود، عضلات از انرژی بدون اکسیژن یا غیر هوازی استفاده می کنند. در دو ۱۰۰ متر نیاز به اکسیژن بالاست، در حالی که دستگاه تنفسی در این مدت کوتاه میتواند میزان بسیار کمی از اکسیژن را تامین کند، بنابراین بدهی اکسیژن در دوهای سرعت به حدود ۹۰ درصد میزان مورد نیاز رسیده که طی فعل و انفعالات متابولیسمی در بخش های مختلف بدن، از جمله عضلات، حالت جبرانی ایجاد و از انرژی غیر هوازی استفاده می شود. کمبود انرژی یکی از محدودیت های مهم در کارهای سرعتی است.

میزان مصرف انرژی برای دو ۱۰۰ متر سرعت، حدود ۵۰ کالری و تقریبا ۲۰۰ برابر متابولیسم در حالت استراحت است. در دوهای طولانی تر میزان مصرف انرژی هر صد متر به نسبت دو ۱۰۰ متر کاهش می یابد، زیرا میزان سرعت در آنها کمتر است، در هر ۱۰۰ متر از دو ۴۰۰ متر، حدود ۲۵ کالری و در هر ۱۰۰ متر از دو ۱۵۰۰ متر، ۱۱ کالری انرژی مصرف می شود، ولی مصرف کلی انرژی بدن برای تمام مسافت بیشتر و بدین شرح است:

۴۰۰ متر حدود ۱۰۰ کالری

۱۵۰۰ متر حدود ۱۷۰ کالری

۱۰۰۰۰ متر حدود ۷۰۰ کالری

بنابراین برای ادامه بهتر حرکات سرعتی، نه تنها کار سیستم های عصبی و عضلانی مهم است، بلکه انجام وظیفه مطلوب سایر سیستم های بدن نظیر سیستم قلبی-عروقی و تنفسی نیز اهمیت دارد.

جنبه های مختلف سرعت

در سرعت ممکن است یکی از سه جنبه ملاحظه شود: الف) سرعت حرکت اعضای مختلف بدن ب) سرعت دویدن در مسافتی بسیار کوتاه ج) سرعت حداکثر در حین دویدن.

به دلیل وجود شکل ها و حالات مختلف سرعت، به ندرت می توان فردی را صرف نظر از وضعیت ژنتیکی تارهای عضلانی اش در زمره افراد سریع یا کند قرار داد. سرعت حرکت تا حد زیادی به اندام های مختلف بدن بستگی دارد، برای مثال فردی که از نظر حرکات دست سرعت خوبی دارد، ممکن است سرعت حرکت پاهایش کم باشد و همچنین این امر تا حد بسیار به نوع و مسیر حرکت نیز بستگی دارد.

سرعت دویدن را با توجه به دو عامل می توان بررسی کرد: میزان شتاب مثبت و حداکثر سرعت. اولین عامل به اینکه فرد در چه زمان و با چه ترتیبی می تواند به حداکثر سرعت خود برسد بر میگردد، این مورد مهم ترین عامل در سرعت است که ملاک بررسی آن معمولا مسافت های کوتاه در حدود ۲۰ متر یا بیشتر است. این عامل در ورزش های میدانی و مسابقات دو سرعت کوتاه اهمیت خاصی دارد. برای مسافت های بیشتر در دو سرعت، بالاترین سرعت در حال دو و در تمام مسیر، حداکثر سرعت مهم ترین عامل است. دو عامل میزان شتاب و حداکثر سرعت در برخی موارد ارتباط زیادی با هم ندارند. دو جنبه دیگر سرعت در دوها و میدانیها، سرعت متوسط و سرعت نهایی است.

دونده ای که سعی می کند مسافتی معین نظیر ۱۵۰۰ متر را در حداقل زمان ممکن بدود، باید با بالاترین میانگین سرعت خود در طول مسیر یا با سرعت متوسطی که در طول مسیر دارد، مسافت را طی کند، در حالیکه در پرشها یا پرتابها که هدف دستیابی به بیشترین مسافت پرش یا پرتاب است، سرعت متوسط مطرح نیست، بلکه سرعت نهایی یعنی سرعت در لحظه ای که مقاومت شکسته میشود، بیشترین اهمیت را دارد.

اهمیت سرعت

دو سرعت، به عنوان رشته ای از ورزش دو و میدانی، به دلیل نیاز به آن در اغلب ورزشها اهمیت ویژه ای دارد. سرعت و قابلیت حرکت و جابه جایی بدن از جمله عوامل موثر در تمامی ورزش های میدانی است که حتی می توان آن را عاملی برای برتری نسبت به سایر حریفان و رقبا در رشته های ورزشی تلقی کرد. برای مثال کریستیانو رونالدو یکی از سریع ترین فوتبالیست های جهان بوده که عامل سرعت در بیشتر گل هایش نقش اساسی ایفا می کند. بنابراین سرعت، فقط برای دونده های سرعت کاربرد ندارد و تقریبا در همه رشته های ورزشی، یک از ارکان تمرینات روزانه محسوب میشود.

سرعت یکی از اجزای اصلی دوهای ۱۰۰، ۲۰۰ و ۴۰۰ متر است، ولی نه تنها در دوهای سرعت، بلکه دوندگان دو ۸۰۰ و ۱۵۰۰ متر که مواد نیمه استقامتی هستند، نیز نیاز مبرمی به عامل سرعت دارند، حتی در دوهای بالاتر از ۱۵۰۰ متر و در دو ماراتن نیز در هر گام دویدن، تواتر و سرعت گامها در بعضی از مسافت های دویدن با سرعت بالا مورد نظر است.

عوامل موثر بر سرعت

عوامل متعددی در سرعت دخالت دارند که برخی از آنها به این شرح است:

طول عضله. طبق نظریات ای.وی.هیل در سال ۱۹۵۱ و برخی دیگر از فیزیولوژیست ها هر چه تار عضلانی بلندتر باشد، به همان میزان انقباض آن سریعتر است. در دو تار عضلانی با ساختار و ویژگی های مشابه، تار بلندتر نتایج سرعتی بهتری از عضلات با تارهای کوتاهتر دارد.

نیرو و سرعت. طبق قانون دوم حرکتی نیوتون، میزان سرعت بستگی به نیروهایی دارد که موجب ایجاد آن می شود، یعنی اگر نیرو دوبرابر شود، سرعت نیز دو برابر خواهد شد. ( جز در مواردی که جسم با اثر مقاومت هوا یا آب روبه رو باشد).  باید توجه داشت که دونده سرعت، شتاب خود را متناسب با نیرویی که باید با آن مقابله کند، افزایش می دهد. اگر در برابر عضله مقاومتی نباشد با بیشترین سرعت و کمترین نیرو منقبض می شود و زمانی که با مقاومت مواجه شود، چون باید نیرویی علیه مقاومت به کار برد، انقباض آن کمتر خواهد شد. تحقیقات نشان داده است که کوتاه شدن بیش از حد تارهای عضلانی موجب کاهش نیروی انقباض عضلانی می شود.

به طور کلی انقباض های عضلانی موجب ایجاد نیرو می شود و برای انقباض قوی تر و سریعتر انرژی بیشتری لازم است. مثلا اگر سرعت انقباض عضله الف دو برابر عضله ب باشد، انرژی مورد نیاز عضله الف ۸ برابر انرژی عضله ب است و اگر سرعت انقباض آن ۳ برابر عضله ب باشد، انرژی مصرفی آن ۲۷ برابر است. بنابراین، انرژی مصرفی هنگام انقباض های عضلانی بر اساس مکعب سرعت انقباض محاسبه می شود. توجه به مصرف انرژی و سرعت دویدن در شناخت ورزشکار و تنظیم شتاب او به خصوص در فعالیت های استفامتی کمک موثری است.

اثر قانون مجذورات در سرعت. این قانون در مورد نیر وهای منفی یا نیروهای تاخیری در حرکت به کار می رود. طبق قانون مجذورات مقاومت هوا یا آب تقریبا با محذور سرعت متغییر است، یعنی اگر در جهتی که بدن می پیماید، سرعت دو برابر شود، مقاومت هوا یا آب در مقابل آن ۴ برابر افزایش می یابد. اگر سرعت ۴ برابر افزایش یابد، مقاومت ۱۶ برابر می شود .بنابراین هر چه سرعت دونده افزایش یابد، مقاومت هوا نیز بیشتر سده و برای خنثی کردن آن، دونده باید نیروی بیشتری را به بکار برد.

تاثیر سن و جنسیت در سرعت. عموما تمام جنبه های سرعت در مردان حدودا تا سن ۲۰ سالگی افزایش می یابد و پس از آن، به طور تدریجی و یکنواخت دستخوش کاهش می شود. ن در سنین پایین تر یعنی حدود ۱۶ تا ۱۷ سالگی، به حداکثر سرعت خود دست می یابند. به طور کلی میتوان گقت اکثر دوندگان مبتدی در سنین بین ۱۸ تا ۲۵ سالگی به بهترین نتیجه خود دست پیدا می کنند. دستیابی به بهترین رکورد در دو ۱۰۰ متر معمولا زودتر از ۲۰۰ متر برای قهرمانان میسر است، زیرا توسعه و بهبود عامل استقامت در سرعت برای دوندگان به زمان بیشتری نیاز دارد. به همین دلیل میتوان گفت با توجه به بهبود تداوم و حفظ سرعت ( استقامت در سرعت) که حتی ممکن است از عوامل تکنیکی نیز مهم تر باشد، به طور کلی پیشرفت مردان نسبت به ن بیشتر بوده است.

هودکینز در سال ۱۹۶۳ دریافت که حداکثر سرعت در مردان پایدارتر از ن بوده، در حالیکه بهترین زمان عکس العمل در ن طولانی تر از مردان بوده است. بررسی زمان های مربوط به دو سرعت و سایر رشته های سرعتی نشان می دهد که سرعت ن ۱۵ درصد کمتر از مردان است. این اختلاف سرعت ناشی از قدرت بیشتر مردان نسبت به ن بوده که یکی از عوامل موثر در افزایش سرعت است.

تاثیر درجه حرارت در سرعت. تحقیقات هیل در سال ۱۹۵۱ روی عضلات حیوانات نشان داد که با بالا رفتن حدود ۲ درجه سانتی گراد، سرعت انقباض عضلات حدود ۲۰ درصد افزایش نشان می دهد. به نظر وی برخی تغییرات در عضلات مانند استفاده از دیاترمی ( دستگاهی در فیزیولوژی که با عبور امواجی موجب گرم شدن اعضای بدن می شود) یا سایر وسایل گرما دهنده در این زمینه میتواند مفید باشد.

تاثیر شکل بدن در سرعت. شناخت و تشخیص رابطه بین سرعت حرکت در قسمت های مختلف بدن با شکل بدن امری مشکل است، فقط میتوان گفت افراد چاق تمایلی به سرعت ندارند. معمولا دونده های خوب سرعت ساختار بدنی شان بیشتر عضلانی و نه چندان سنگین است و بیشتر حالت عضلانی – استخوانی دارند. اگر چه برخی از این قانون مستثنا هستند. دوندگان می توانند با خصوصیات و ویژگیهای مختلف از لحاظ قد، وزن و شکل در دو سرعت ۶۰متر تا ۴۰۰متر شرکت کنند و به رقابت بپردزاند. افراد کوتاهتر در دوهای سرعت که قدرت و شدت بیشتری نیاز دارد، نظیر ۶۰متر و ۱۰۰متر حضوری بیشتری داشته اند، از جمله می توان به دوندگانی نظیر: هنریک فیگورلا، مانیاک و کرنلیوک اشاره کرد. دوندگان با قد متوسط، آمادگی عضلانی خاصی برای مسابقات طولانی تر نظیر ۱۰۰متر تا ۲۰۰متر دارند. دوندگانی مانند جس اونز، لی ایوانز جزو این گروه از دونده ها می باشند. دونده های با قد خیلی بلند معمولا در دوهای ۲۰۰متر و ۴۰۰متر موفقیت هایی داشته اند نظیر تامی اسمیت، هنری کار و اوتیس دیویس.

البته افراد بلند قدی نیز وجود داشته اند که توانسته اند در دو ۱۰۰متر به مقام های قهرمانی برسند. همین طبقه بندی را میتوان برای ن نیز متصور شد. از این رو با توجه به اختلاف قد و وزن قهرمانان دوهای سرعت، شاید نتوان بر شاخصی معتبر برای بهترین قد و مناسبترین وزن دوندگان سرعت تاکید کرد.

اثر قدرت بر سرعت. افزایش قدرت تاثیرات مثبتی بر بهبود سرعت دارد. بررسی چندین محقق در سالهای ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۴ نشان می دهد که بین کسب قدرت و افزایش سرعت حرکت، ارتباطی قوی وجود دارد و این ارتباط در مورد دوندگان سرعت بیشتر مورد تاکید است. البته نباید از یاد برد که قدرت یکی از عوامل موثر بر سرعت است و تنها عامل تعیین کننده نیست. همچنین این مطالعات نشان داد که  وقتی بدن با مقاومت کمی روبه رو است، ارتباط بین قدرت و سرعت نسبتا کم و در مقاومتهای بالاتر این ارتباط قوی تر است.

• تمرینات قدرتی ویژه دونده ها

اثر انعطاف پذیری بر سرعت. محدودیت و کمبود انعطاف پذیری به ویژه در ناحیه عضلات مفصل لگن خاصره مکمن است باعث کم شدن سرعت دویدن شود، چون کمبود انعطاف پذیری موجب افزایش مقاومت عضلات مخالف حرکت شده و در نتیجه از سرعت حرکت می کاهد.

• حرکات کششی مخصوص دونده ها

اهمیت سرعت در انواع حرکات و عوامل موثر بر آن. در انواع حرکاتی که سرعت در اجرای آن نقش دارد به تبع نوع حرکات و نوع مقاومتها در برابر آن، هر یک از این عوامل بر اجرا اثر می گذارد.

الف) در فشارهای سبک مقاومتی و حرکات ساده، سرعت ذاتی و طبیعی عضلات ک